Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku to kodeks prawa kościelnego, który reguluje działalność Kościoła Katolickiego na całym świecie. Został on wprowadzony w 1983 roku i jest obecnie obowiązującym prawem dla wszystkich katolików. Kodeks zawiera przepisy dotyczące m.in. organizacji i działalności kościołów, relacji między biskupami i duchownymi, spraw dotyczących wiernych i ich obowiązków, a także procedury kanoniczne i sądownictwo kościelne.
Zadania Duchownych wobec autonomii Kościoła zostały określone w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 roku. W kan. 285 § 3: „Duchownym zabrania się przyjmowania publicznych urzędów, z którymi łączy się udział w wykonywaniu władzy świeckiej” oraz w kan. 287 § 2: Nie mogą brać czynnego udziału w partiach politycznych ani w kierowaniu związkami zawodowymi, chyba że – zdaniem kompetentnej władzy kościelnej – będzie wymagała tego obrona praw Kościoła lub rozwój dobra wspólnego.”[2]
Powyższe kanony wskazują, iż zadanie duchownych w odniesieniu do autonomii Kościoła polegają nie tyle na konkretnych działaniach, lecz na powstrzymywaniu się od tych działań[1]. Tego typu ograniczenie jest niewątpliwie ograniczeniem praw człowieka i obywatela do udziału w życiu publicznym. Jednak są one dobrowolnie przez kapłanów akceptowane poprzez przyjęcie święceń kapłańskich. Nie oznacza to jednak całkowitego wykluczenia kapłanów w udziału w życiu publicznym. Kan. 287 § stanowi, że „Duchowni powinni jak najbardziej popierać zachowania między ludźmi pokoju i zgody, opartej na sprawiedliwości”[3]. Mogą więc wpływać na życie publiczne w sposób pośredni. Poprzez nauczanie bądź poprzez ocenę wydarzeń społeczno-politycznych z punktu widzenia poszanowania praw człowieka.
Autonomia duchownych w Kościele Katolickim oznacza ich niezależność i swobodę działania w granicach swoich kompetencji i obowiązków określonych przez prawo kanoniczne. Duchowni mają wiele zadań, w tym:
- Celebracja liturgii i sprawowanie sakramentów, w tym mszy świętej, sakramentu pokuty, chrztu, bierzmowania i innych.
- Kierowanie parafią lub innym zgromadzeniem religijnym i zarządzanie jej sprawami.
- Duszpasterstwo i troska o duchowe dobro wiernych.
- Nauczanie w imieniu Kościoła i przekazywanie wiary.
- Reprezentowanie Kościoła w relacjach z innymi instytucjami i organizacjami.
Duchowni są też odpowiedzialni za przestrzeganie prawa kanonicznego i prowadzenie swojego życia zgodnie z nakazami wiary i moralności kościelnej.
[1] P. Sobczyk, Kościół a wspólnoty…, dz. cyt., s.178.
[2] Tamże, s 178-179.
[3] J. Krukowski, Kościół i Państwo…, dz. cyt., s. 116.